Kişilerin, günlük hayatını etkileyen, bir nesne, faaliyet ya da duruma karşı kişinin aşırı korku hissetmesine ve bu durumlardan kaçmasına fobi denir. Kalabalık korkusu, uçağa binme korkusu, kapalı alan korkusu, yükseklik korkusu, böcek korkusu gibi. Aslında bu liste uzayıp gider. İnsanın yaşam kalitesini oldukça düşüren fobilerin tanınması ve tedavisinin yapılması için muhakkak konunu uzmanı doktorlarla iletişim halinde olmak gerekir.
Fobi Nasıl Meydana Gelir?
Psikologlar, fobi nasıl meydana gelir konusunda birçok teoreme sahip olsa da bu konuyu, bütünleyici olarak anlatacak bir tanımlama yoktur. Kimi araştırmalar, anksiyete yatkınlığı olan kişilerde fobi gelişiminin oluşacağını göstermektedir. Bazı nadir rastlanan vakalarda sebep ve sonuç ilişkisine bağlı geçmişten gelen bir deneyim bulunmaktadır. Ancak her zaman fobinin nasıl meydana geldiği bu kadar kolay bilinmez. Fobileri olan bir insanın derinlerine inildiğinde muhakkak hayatının bir yerinde değişikliğe uğramış ve o değişiklik kişiye problem yaratmış olabilir.
Korku, kişinin, fiziki ve duygusal güvenliğini tehlike altında hissettiği zaman verdiği bir tepkidir. Korkular, kişinin tehlike halinde güvenliği için önlem almasına olanak tanır. Fobiler, kişiyi uyaranın, orantısız şiddet sayesinde ortaya çıkan kaygı ve sıkıntı anlamına gelir. Bu abartılı kaygı, aslında mantıksızdır ve kişi bunun farkındadır. Ancak ortaya çıkan şiddetli duygulardan ve davranışlardan kaçınılamamaktadır.
Korku ve Fobi Arasında Ne Fark Vardır?
Korku ve fobi arasında fark vardır. Korkular, insanın hayatta kalmasına yardımcı olur. Fobi ise herhangi bir nesneye, olaya, duruma karşı duyulan korkunun aşırı yoğun şekilde hissedilmesidir ve kişinin hayatını alt üst edecek derecede etkileyebilir. Korkular, kişinin güvenliğini korumaya yardımcı olurken fobiler, kişinin mantıksız şekilde bazı durumlardan korkması ve hayatını tehlikeye sokmasıdır.
Fobi Çeşitleri Nelerdir?
- Nesne fobileri: böcek, kelebek, sivri uçlu eşyalar vs.
- Özgül (Durum) fobileri: Kapalı yer fobisi, açık yer fobisi, kan fobisi, asansör fobisi, yüksek yer fobisi vb.
- İşlev fobileri: altına kaçırmak, terlemek, yüz kızarması vb.
Özgül fobiler, en yaygın fobi çeşitleridir. Kedi korkusu, köpek korkusu, örümcek korkusu bu fobiler arasında yerini alır. Yükseklik fobisi, kan tutma fobisi de kişilerin hayatını alt üst eden fobiler arasındadır. Metroya binmekten korkan, asansörü kullanamayan kişilerde ise kapalı alan fobisi görülmektedir.
Bazı insanlarda sosyal fobi gelişmiştir. Bu tür insanlar, sosyalleşmekten korkarlar. Sosyal kaygıları en üst seviyededir. Yabancılarla konuşamaz, insan içine karışmaktan hoşlanmazlar. Kalabalıkta yürümeyi sevmezler. Dikkat çekmekten hoşlanmadıkları gibi yabancılarla iletişim başlatmayı da sevmezler.
Fobiler içinde en zor olanı ise agorafobidir. Kişi, bulunduğu ortama ve o ortamda bulunduğu duruma göre panik atak geçirebilir. Bunun yanında hiçbir şekilde böyle bir durumdayken kişilerin yardımcı olacağını düşünmezler. Bu durumdan kaçamadıkları için de büyük korkuya kapılırlar. Agorafobi, içinde hem panik atağı hem de ölüm korkusunu barındırır. Ancak agorafobiye sahip insanların çoğu aynı şeylerden korkmazlar:
- Toplu taşıma araçlarına binmek (tren, uçak, metro, otobüs vs.)
- Kalabalık ortamlarda olmak
- Açık alanlarda bulunmak (otopark, piknik yerleri, köprüler, cadde ve sokaklar vs.)
- Evin dışında tek başına olmak
- Kapalı alanlarda yalnız olmak (tiyatro, sinema vs.)
Fobilerin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Fobilerin tedavisi imkansız değildir. Ancak çözüm bulunamazsa ömür boyu sürebilir. Bunun için de bilişsel-davranışçı terapi, ilaç ve nefes egzersizleri yapılmaktadır. Özgül fobilerde tedavinin başarı oranı yüksek olduğu gibi fobilerin ilaç tedavisinde ilaç kullanım oranı azdır.
Şunu unutmamak gerekir. Hemen her hastalığın çaresi vardır. Çaresi bulunmayan hastalıkların da erken teşhis ile ilerlemesi durdurulabilir. Sizin de fobileriniz varsa ve günlük hayatınızı etkiliyor ve hayatınızı tehlikeye sokuyorsa yapmanız gereken şey Alanya Psikolog Danışmanlık Merkezi’miz ile iletişime geçmektir. Konusunda uzman ve deneyimli kadromuz ile içinde bulunduğunuz durum ile ilgili detaylı bilgi alarak profesyonel hizmetlerimizden yararlanabilirsiniz.